Η Ηλεία έχει μακρά λίστα από υπηρεσίες που χάθηκαν μέσα στα χρόνια, χωρίς να υπάρξει ουσιαστική προληπτική αντίδραση. Πανεπιστημιακές σχολές που μεταφέρθηκαν αλλού, εφορίες που συγχωνεύτηκαν, δικαστήρια που καταργήθηκαν. Κάθε φορά οι αντιδράσεις έρχονται καθυστερημένες, συχνά θεατρικές. Με ανακοινώσεις για «άμεσες συσκέψεις» και «δυναμικές παρεμβάσεις» που τελικά δεν ανατρέπουν τίποτα. Κι έτσι, ο νομός μένει με ένα ολοένα μικρότερο κράτος παρόν, σαν ένας οργανισμός που χάνει σταδιακά τα άκρα του χωρίς να καταλαβαίνει ότι το κέντρο του αποδυναμώνεται.
Το παράδειγμα των ΕΛΤΑ δεν είναι απλώς ένα ζήτημα ταχυδρομικής εξυπηρέτησης. Είναι συμβολικό μιας γενικότερης εγκατάλειψης. Στην Ανδρίτσαινα, στη Γαστούνη, στα Λεχαινά και στην Εφύρα, τα καταστήματα ετοιμάζονται να κατεβάσουν ρολά, με την επίσημη δικαιολογία της «αναδιάρθρωσης» και της «βιωσιμότητας». Δηλαδή, εφόσον δεν υπάρχει αρκετή «πελατεία», δεν υπάρχει λόγος ύπαρξης. Μόνο που εδώ δεν μιλάμε για επιχείρηση αλλά για δημόσια υπηρεσία. Όταν το ταχυδρομείο μιας μικρής κοινότητας κλείνει, δεν κλείνει απλώς ένα γραφείο, αλλά ένα σημείο επαφής των κατοίκων με το κράτος. Ένα κομμάτι καθημερινότητας που αφορά ηλικιωμένους, μικροεπαγγελματίες, αγρότες, ανθρώπους που δεν μπορούν να μετακινούνται εύκολα. Οι αποφάσεις αυτές δεν λαμβάνονται με βάση την κοινωνική ανάγκη, αλλά το λογιστικό ισοζύγιο.
Η εικόνα αυτή δεν είναι μεμονωμένη. Σύμφωνα με τη μελέτη της διαΝΕΟσις για την Ηλεία, ο νομός βρίσκεται σε διαρκή υποχώρηση. Ο πληθυσμός μειώνεται, η παραγωγικότητα παραμένει χαμηλή και οι δημόσιες δομές φθίνουν. Όσο η παρουσία του κράτους αραιώνει, τόσο ο πολίτης αισθάνεται πιο μόνος και η περιοχή πιο αποκομμένη από το κέντρο. Η συρρίκνωση των υπηρεσιών γίνεται έτσι ένας φαύλος κύκλος: λιγότερες υπηρεσίες, λιγότερη ζωή, λιγότερη προοπτική. Όταν ένα χωριό χάνει το ταχυδρομείο του, χάνει λίγο από την ψυχή του.
Μέσα σε αυτό το τοπίο, οι αντιδράσεις των τοπικών φορέων έχουν αποκτήσει μια σχεδόν τελετουργική μορφή. Πρώτα η είδηση του κλεισίματος, ύστερα η οργή, μετά οι επιστολές στα υπουργεία, οι δηλώσεις στα μέσα, οι φωτογραφίες μπροστά από το κλειστό κτίριο. Κι έπειτα σιωπή. Μοιάζει με χορογραφία που επαναλαμβάνεται: όλοι γνωρίζουν τα βήματα, κανείς δεν αλλάζει τη μουσική. Το πιο ανησυχητικό είναι πως η χρονική καθυστέρηση των αντιδράσεων δεν μπορεί πια να αποδοθεί σε άγνοια. Οι πληροφορίες κυκλοφορούν νωρίτερα, οι φήμες φτάνουν γρήγορα, οι αποφάσεις προετοιμάζονται μήνες πριν. Κι όμως, κανείς δεν φαίνεται να κινητοποιείται εγκαίρως. Αυτό γεννά εύλογα την υπόνοια ότι κάποιοι ίσως γνωρίζουν, αλλά επιλέγουν να σιωπούν μέχρι να γίνει το αναπόφευκτο, ώστε έπειτα να έχουν χώρο για τα καθιερωμένα «κορκοδείλια δάκρυα».
Η συρρίκνωση των ΕΛΤΑ, όπως και κάθε άλλης δημόσιας υπηρεσίας, προβάλλεται ως τεχνοκρατική ανάγκη. Όμως πίσω από τα νούμερα κρύβονται πολιτικές επιλογές. Η περιφέρεια δεν είναι ποτέ «ασύμφορη» από μόνη της. Γίνεται ασύμφορη όταν της αφαιρείς τα εργαλεία για να αναπτυχθεί. Όταν ένα παιδί δεν έχει πρόσβαση σε σχολείο, ένας πολίτης σε δικαστήριο ή ένας αγρότης σε ταχυδρομείο, το μήνυμα είναι σαφές: ζεις σε τόπο δεύτερης κατηγορίας. Και τότε, όσοι μπορούν φεύγουν, όσοι μένουν προσαρμόζονται, κι όσοι έχουν εξουσία περιορίζονται στο να διαμαρτύρονται για την εικόνα που οι ίδιοι διαμόρφωσαν.
Στην Ηλεία, η ιστορία των κλεισιμάτων μοιάζει με κύκλο που δεν τελειώνει. Κάθε φορά το ίδιο σενάριο, οι ίδιες φράσεις, οι ίδιες υποσχέσεις ότι «θα το παλέψουμε». Μα η ουσία παραμένει: το κράτος αποσύρεται και κανείς δεν προλαβαίνει να το σταματήσει. Ίσως γιατί κανείς δεν θέλει πραγματικά να το σταματήσει. Και έτσι, ο σκύλος συνεχίζει να κυνηγάει την ουρά του, κουρασμένος αλλά επίμονος, σε έναν τόπο που μαθαίνει κάθε φορά πιο αργά ότι του παίρνουν κάτι ακόμη. Και τότε γεννάται το ερώτημα που δεν θέλει κανείς να διατυπώσει φωναχτά: ποιος θα αναλάβει επιτέλους την ευθύνη για τη σιωπηλή αυτή παρακμή;
